Το «όχι» της Σλοβακίας
Tου Νικου Κωνστανταρα
Στις δύσκολες μέρες που θα περάσουμε τα επόμενα χρόνια - όσο θα διαρκέσει η προσπάθεια της οικονομικής ανόρθωσης- χρήσιμο θα είναι να θυμόμαστε τους εταίρους μας τους Σλοβάκους. Την Τετάρτη, ύστερα από έντονη, πολύμηνη συζήτηση, η Βουλή της Σλοβακίας απέρριψε πανηγυρικά τη συμμετοχή της χώρας στη διάσωση της Ελλάδας. Παρόλο που και η Σλοβακία είναι μέλος της Ευρωζώνης, και η προηγούμενη κυβέρνηση είχε δεσμευθεί να συμβάλει στο σχέδιο στήριξης με 800 εκατ. ευρώ, ο κεντροδεξιός κυβερνητικός συνασπισμός καταψήφισε τη συμμετοχή στο δάνειο των 110 δισ. που οι χώρες της Ε.Ε. και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παρέχουν στην Ελλάδα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της διά του Ολι Ρεν, ο οποίος δήλωσε: «Λυπάμαι για αυτήν την παραβίαση της αλληλεγγύης εντός της Ευρωζώνης». Προσέθεσε ότι το θέμα θα συζητηθεί στην επόμενη συνάντηση των αρμόδιων υπουργικών επιτροπών αλλά επίσης ότι δεν θα επηρεάσει το δάνειο και το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα.
Τι συνέβη, όμως, και το νεότερο μέλος της Ευρωζώνης αποφάσισε να πάρει τόσο δυναμική θέση έναντι ενός εταίρου; Εδώ και καιρό -πριν από τις εκλογές του Ιουνίου- η βοήθεια προς τους Ελληνες προβλημάτιζε τους Σλοβάκους. Και η τότε αριστερή κυβέρνηση δυσκολευόταν να ζητήσει από τους ψηφοφόρους να στηρίξουν με τα δικά τους χρήματα έναν λαό του οποίου το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι 50% μεγαλύτερο από το δικό τους (30.000 δολάρια έναντι 20.000 δολ. το 2009). Ως πρώην χώρα του σοβιετικού μπλοκ, η Σλοβακία αναγκάστηκε να δουλέψει σκληρά, και ο λαός της να κάνει πολλές θυσίες, ώστε να πετύχει την ένταξη πρώτα στην Ε. Ε. και μετά στην Ευρωζώνη. Γι' αυτό δεν έχει καμία διάθεση να βοηθήσει μια χώρα η οποία παρουσιάστηκε να σπαταλάει αμύθητα ποσά, να δανείζεται ακόμη περισσότερα και να κρύβει την πραγματική κατάσταση της οικονομίας της από τους εταίρους της. Ενώ δέχτηκαν να συμβάλουν στο γενικό ταμείο στήριξης της Ε.Ε. με 4,4 δισ. ευρώ, οι Σλοβάκοι πολιτικοί προτίμησαν να παραβιάσουν την αρχή της αλληλεγγύης αντί να προκαλέσουν τους ψηφοφόρους τους.
Με την εσωστρέφεια που διακρίνει εμάς τους Ελληνες, τείνουμε να ξεχάσουμε ότι στην προσπάθεια να αποφύγουμε τη χρεοκοπία δεν είμαστε μόνοι μας. Για καλό και για κακό. Συμμετέχουν και οι εταίροι μας με το πρωτοφανές δάνειο που μας προσέφεραν με προϋπόθεση την κηδεμονία της τρόικας και την εφαρμογή προγράμματος μεταρρυθμίσεων. Η δυσθυμία των Σλοβάκων μας αποδεικνύει ότι το δάνειο δεν το πήραμε επειδή το δικαιούμαστε αλλά επειδή οι άλλες χώρες της Ευρωζώνης κατάλαβαν ότι έπρεπε να στηρίξουν την Ελλάδα για να προστατέψουν το κοινό τους νόμισμα και το όραμα της ενωμένης Ευρώπης. Εάν κι άλλες χώρες ακολουθούσαν τον δρόμο της Σλοβακίας, λιγότερες χώρες θα αναγκάζονταν να δανείσουν μεγαλύτερα ποσά στην Ελλάδα, με όλες τις γκρίνιες που αυτό θα προκαλούσε στην εσωτερική πολιτική σκηνή τους. Τότε, είτε θα δανειζόμασταν με ακόμη πιο σκληρά ανταλλάγματα είτε οι εταίροι μας θα προτιμούσαν να αφήσουν το ευρώ στην τύχη του από το να βοηθήσουν την Ελλάδα. Ως εξαίρεση, η Σλοβακία μας δείχνει ότι δεν ήταν καθόλου σίγουρο ότι οι εταίροι μας θα μας στήριζαν.
Η υπόθεση, όμως, δείχνει και μια άλλη, σημαντικότατη παράμετρο που οφείλουμε να έχουμε υπ' όψιν. Είδαμε τη Σλοβακία να δρα με τρόπο που μπορεί να της κοστίσει κάποιο πολιτικό κεφάλαιο στην Ευρώπη, προτιμώντας να ικανοποιήσει εσωτερικές πολιτικές ανάγκες παρά να τηρήσει τον κανόνα της αλληλεγγύης. Επειδή και δικές μας κυβερνήσεις ενίοτε δειλιάζουν μπροστά στο πολιτικό κόστος της αναγκαίας συμπεριφοράς, καλό είναι να θυμόμαστε ότι έχουμε ευθύνες και ως μέλη της Ε.Ε. Οταν η εσωτερική πολιτική καθορίζει την εξωτερική -όπως στην καθυστέρηση της Γερμανίας να αποφασίσει αν θα βοηθήσει την Ελλάδα- τα πράγματα περιπλέκονται και γίνονται επικίνδυνα.
Αλλά ίσως το πιο σημαντικό μάθημα από τη συμπεριφορά της Σλοβακίας είναι ότι οι Ελληνες πρέπει να γνωρίζουν ότι στη σημερινή Ευρώπη κανείς δεν αισθάνεται υποχρεωμένος να τους βοηθήσει - όποιος το κάνει το κάνει για δικό του συμφέρον. Γι' αυτό, η μόνη απάντηση στους επικριτές μας -η μόνη εκδίκηση- είναι η επιτυχία των μεταρρυθμίσεων και της οικονομικής ανόρθωσης.