Ο Mackinder επηρεάζει ακόμα την γεωπολιτική της Δύσης και τους επικριτές του Ομπάμα

27/09/2009 Γράψτε ένα σχόλιο

Η πρόσφατη απόφαση του προέδρου Ομπάμα, να ακυρώσει την αντιπυραυλική ασπίδα στην ανατολική Ευρώπη, έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις εκ μέρους της αμερικανικής «ρεπουμπλικανικής» δεξιάς. Ο πρόεδρος κατηγορήθηκε για αφέλεια, αδυναμία, ακόμη και για ενδοτισμό απέναντι στη Ρωσία. Όσο όμως και να θεωρούν τον εαυτό στους «στρατηγικό ρεαλιστή», οι σημερινοί νεοσυντηρητικοί είναι στην ουσία βαθιά επηρεασμένοι από τις «συνταγές» περί εξωτερικής πολιτικής ενός Βικτωριανού γεωγράφου. Το 1904, και στη διάρκεια μιας συνάντησης της βρετανικής Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρίας (Royal Geographical Society), ο Sir Halford J Mackinder παρουσίασε μια ομιλία του με τίτλο «Ο Γεωγραφικός Άξονας της Ιστορίας». Μέσα σε μια μόλις ώρα, είχε θέσει τα βασικά όρια της γεωπολιτικής του 20ου αιώνα. Η εποχή της αποικιακής επέκτασης είχε τελειώσει, είπε, και τώρα έχει προκύψει ένας κόσμος ενωμένος μέσω του ατμού, του τηλέγραφου και του σιδηρόδρομου. Ένας κόσμος που στην ουσία είναι ένα κλειστό πολιτικό σύστημα. Σαν αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, «κάθε κοινωνική έκρηξη, αντί να διαχέεται σε ένα περιμετρικό περιβάλλον άγνωστου χώρου και βαρβαρικού χάους, θα αντηχεί με ευκρίνεια από την απέναντι πλευρά του πλανήτη, και όλα τα αδύναμα στοιχεία του πολιτικού και οικονομικού οργανισμού του κόσμου, θα διαλύονται». Η παγκόσμια διπλωματία είναι πλέον σκληρή, υποστήριξε, με κάθε εθνική νίκη να είναι βασισμένη στην ολοκληρωτική καταστροφή του ανταγωνιστή. Και για αυτό, οποιαδήποτε αναφορά σε ηθική, είναι εκτός πραγματικότητας σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Αυτό που έχει πρωτεύουσα σημασία, είναι η ισχύς και η διατήρηση πολιτικού χώρου. Η πιο σημαντική γεωγραφική περιοχή, ο γεωγραφικός άξονας του κόσμου, είναι η κεντρική Ευρασία που εκτείνεται από τις άκρες της Ευρώπης, διασχίζει τη Ρωσία και καταλήγει στη θάλασσα της Ιαπωνίας. Και το κλειδί για τον έλεγχο αυτής της γεωγραφικής περιοχής, είναι η κυριαρχία επί της ανατολικής Ευρώπης. «Όποιος ελέγχει την ανατολική Ευρώπη ελέγχει την ενδοχώρα, όποιος ελέγχει την ενδοχώρα ελέγχει το κόσμο-νησί, όποιος ελέγχει το κόσμο-νησί, ελέγχει τον κόσμο». Με το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Mackinder υποστήριξε την ανάγκη δημιουργίας μιας ζώνης αναχώματος, αποτελούμενης από φιλικά κράτη (Πολωνία, Τσεχοσλοβακία και Ουγγαρία) έτσι ώστε να αποτραπεί κάποια σύμπραξη μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας. Μια μοναδική γεωπολιτική οντότητα που θα ήλεγχε το σιτοβολώνα της Ουκρανίας, τα πλούτη των Ουραλίων καθώς και τη Σιβηρία, θα αποτελούσε τρομερή απειλή για τα βρετανικά ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Αυτό ήταν περίπου και το σκεπτικό του Χίτλερ, ο οποίος διδάχθηκε τις εν λόγω θεωρίες από το συνεργάτη του τον Rudolf Hess, όταν έβαλε μπρος τα σχέδια συμμαχίας της χώρας του με την ΕΣΣΔ. Αργότερα, και καθώς η συμμαχική νίκη είχε σχεδόν διασφαλιστεί, και ο Στάλιν είχε αρχίσει να δείχνει τις παγκόσμιες ηγεμονικές του φιλοδοξίες, ο υπέργηρος πλέον Mackinder, προειδοποίησε πως «τα εδάφη της ΕΣΣΔ ισοδυναμούν με την ενδοχώρα… αν η σοβιετική ένωση καταφέρει και κατακτήσει τη Γερμανία, θα πρέπει να θεωρείται ως η ισχυρότερη δύναμη του πλανήτη». Εδώ λοιπόν είναι που βρίσκονται και οι αρχικοί σπόροι της μετέπειτα αμερικανικής πολιτικής της «ανάσχεσης» και του «περιορισμού» των σοβιετικών. Όταν ο αρχιτέκτονας της αμερικανικής μεταπολεμικής στρατηγικής, George Kennan, υποστήριξε πως το πρόβλημα είναι «να αποτρέψουμε τη προοπτική συσσώρευσης της στρατιωτικής και βιομηχανικής προοπτικής ολόκληρης της Ευρασιατικής γεωγραφικής μάζας, στα χέρια μιας και μόνο δύναμης, που θα μπορούσε έτσι να απειλήσει τον κόσμο…» επαναλάμβανε τα λόγια του Mackinder. Έκτοτε, οι θεωρίες του Βρετανού γεωγράφου υιοθετήθηκαν πλέον από το αμερικανικό Πεντάγωνο. Με τις ευλογίες των Henry Kissinger και Zbiginiew Brzezinski, οι παράμετρο της γεωγραφικής κυριαρχίας έγιναν εμφανείς. Η εφαρμογή τους, χαλάρωσε κάπως κατά τη περίοδο της προεδρίας Κλίντον, αλλά επανήλθε δριμύτερη όταν οι νεοσυντηρητικοί ανέλαβαν τη δημιουργία ενός νέου «αμερικανικού αιώνα». Σε έναν κόσμο που αναδύθηκε από τον ψυχρό πόλεμο, η άποψή τους ήταν, πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να επιδιώξουν την άνευ όρων πλήρη και παγκόσμια επικυριαρχία, και μάλιστα χωρίς παρεμβάσεις από τους «καλοπροαίρετους» ιδεαλιστές των Ηνωμένων Εθνών. Εδώ ίσως και να έγκειται και η όλη περιπέτεια του πολέμου στο Ιράκ. Ακόμη και σήμερα, αυτές οι απόψεις συνεχίζουν να ακούγονται στη Ουάσιγκτον. Το τελευταίο τεύχος του περιοδικού Foreign Policy, υποστηρίζει μάλιστα, πως «η προβολή της αμερικανικής ισχύος στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, καθώς και η ένταση με τη Ρωσία σε σχέση με το πολιτικό μέλλον της κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου, έχουν τονίσει τη σπουδαιότητα των θέσεων του Mackinder». Σε ένα άρθρο του στην ιστοσελίδα ορendemocracy.net, ο Πρίγκιπας Hassan της Ιορδανίας μιλάει για τα ίδια ακριβώς πράγματα, μόνο που επεκτείνει τα όρια, έως και τα στενά του Χορμούζ. Οι πλούσιες σε πρώτες ύλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες των Kyrgyzstan, Uzbekistan, Turkmenistan και Λευκορωσίας, είναι εκεί που σήμερα παίζεται το δύσκολο παιχνίδι για τον έλεγχο της «ενδοχώρας». Η Μόσχα αγωνίζεται σκληρά για να διατηρήσει τη ζώνη αυτή ως προνομιακή για τα συμφέροντά της, ενώ η Αμερική εκμεταλλεύεται μια σειρά από στρατιωτικές βάσεις, συμβόλαια πετρελαίου και αναπτυξιακές οικονομικές βοήθειες, στοχεύοντας στην αύξηση της γεωπολιτικής της επιρροής. Συνεπώς, και σύμφωνα με τις θεωρίες του Mackinder, η ακύρωση της πυραυλικής προστασίας με τον κίνδυνο να αποδοθεί η στρατηγικά κρίσιμη περιοχή στους Ρώσους, αποτελεί τερατώδη ανικανότητα. Από την άλλη πάλι, μπορεί απλά να πρόκειται για ένα ακόμη παράδειγμα της ικανότητας του Ομπάμα, να μπορεί να σκέφτεται πολύ πιο πέρα από τη πολεμοχαρή φιλοσοφία του Πενταγώνου και τις συνταγές ενός Βικτωριανού ιμπεριαλιστή, που στο κάτω κάτω, σπάνια κατάφεραν να πετύχουν μια δίκαιη ειρήνη. (Πηγή)

Απο κ Καντηλιεράκη.