ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ

ΧΑΝΙΑ 10/06/2014.

ΗΡΑΚΛΕΙΟ11/06/2014.

1€ ΠΡΟΛΗΨΗΣ   ΑΠΑΙΤΕΙ 35€ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗΣ ΚΑΙ ΑΝΟΡΘΩΣΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ.

ΟΙ ΠΥΡΚΑΓΙΈΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΙΑ ΚΟΣΤΙΣΑΝ ΣΕ 64 ΑΝΘΡΏΠΟΥΣ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ 5Δις ΣΕ €.

Ο Υπουργός αρμόδιος για τον σχεδιασμό κατά των δασικών πυρκαγιών ομολόγησε ήδη ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ για την φετινή αντιπυρική περίοδο. Αναμενόμενο, κρίσεως ένεκα…

Όμως ο μηχανισμός δασοπυρόσβεσης έχει δυο συνιστώσες:

Τον ανθρώπινο, και

Το μηχανολογικό-τεχνολογικό.

Και αν  είναι δεδομένη η γήρανση του στόλου των πάσης φ. οχημάτων και σκαφών, ιδιαίτερα δε του στόλου αεροσκαφών… Τότε η συνιστώσα αυτή είναι προκαταβολικά επισφαλής.

Όχι ότι δε θα υπάρξει, αλλά είναι άγνωστο αν αντέξει σε μια ΜΕΓΑφωτιά.

Υπήρξαν όμως εποχές που το βάρος της κατάσβεσης των Δ.Π βάραινε κυρίως το ανθρώπινο προσωπικό Υπηρεσιών και τοπικών κοινωνιών.

Αυτό έχει αλλάξει και η αλλαγή οριστικοποιήθηκε πριν δεκαέξι χρόνια  τότε που η ευθύνη της κατάσβεσης πέρασε από τον νόμο 998/79 στον νόμο 2612/98 και από την Δασική στην Πυροσβεστική Υπηρεσία.

Επιπλέον αλλάζει  τώρα,σύντομα και η δομή της Δασικής Υπηρεσίας στο πνεύμα της γενικής μεταρρύθμισης του κράτους (ας μη σχολιάσουμε το στατιστικό γεγονός ότι σε παρόμοιες περιόδους διοικητικής ασάφειας καταγραφόταν έξαρση των Δασικών πυρκαγιών όπως το 1998)

Σαν δασικοί θεωρούμε ότι αποκόπηκε η παράδοση της λαϊκής συμμετοχής στην κατάσβεση των Δασικών Πυρκαγιών και ανατέθηκε σε ένα επαγγελματικό μηχανισμό χωρίς επαρκή εμπειρία εκπαίδευση και γνώση  πεδίου. Εμπειρία που σωρεύεται με το χρόνο αλλά και με κόστος και για την ίδια την Π.Υ όπως έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα.

 Αποκόπηκε έτσι, για παράδειγμα η συμμετοχή της ομάδας πυροπροστασίας του χωριού Λάερμα στη Ρόδο, που μετέφεραν εμπειρία από γενιά σε γενιά και από κατακτητή σε απελευθερωτές…. και  δίπλα στους οποίους μάθαμε πολλά μυστικά της αχρήματου καταστολής οποιασδήποτε πυρκαγιάς…

Τέλος πάντων και προσαρμογή στα δεδομένα πλέον.

Είναι θέμα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να αξιολογήσουν και να επιμερίσουν ιστορικές αποφάσεις. Πάντως οι δασικοί και παραδασόβιοι πληθυσμοί, έχουν βρεθεί εκτός πεδίου και ζητούμενο είναι η επιστροφή τους, η επιστροφή μας,  μιας και οι εποχές είναι αυτής της λογικής: Συμμετοχή του κοινωνικού παράγοντα κατάλληλα οργανωμένου μέσα από πρωτοβουλίες και Αυτοδιοικητικούς θεσμούς. Μιλάμε για τον εθελοντισμό. 

Από τον Inazio de Arano  μαθαίνουμε πως:

*Επέρχεται αύξηση της Δριμύτητας των δασικών πυρκαγιών, και

* Γεωγραφική επέκταση τους σε περιοχές άκαυτές μέχρι πρότινος. 

  

Χρειαζόμαστε λοιπόν μια ανάλυση κινδύνου και στη συνέχεια κάποιον να πάρει αποφάσεις.

 Μέσα στη δίνη της οικονομικής κρίσης αυτό φαντάζει ως εποχική παρωνυχίδα.

Δεν είναι όμως και αυτό γιατί, μετά από μια Δασική πυρκαγιά έχουμε συνήθως ακόμη και σωρευτικά, τα εξής:

 *Ζημία σε σπίτια και υποδομές.(ρεύματος νερού,  οδών κλπ)

*Ατμοσφαιρική ρύπανση & επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. (σωματίδια κλπ)

*Εκκένωση πληθυσμών και όμορων κοινοτήτων.

*Καταστροφή πολιτισμικών και αρχαιολογικών θέσεων.

*Επιπτώσεις στη ροή των μεταφορών και των μεταφορικών δικτύων.

*Ζημίες στο έδαφος, τις λεκάνες απορροής και τα αποθέματα νερού.

 *Ζημία στα όμορα γεωργικά συστήματα.

*Κόστος καταστολής των πυρκαγιών.

*Ζημία στην ξυλεία & σε άλλα δασικά προϊόντα και μελλοντικές απώλειες παραγωγής.

*Κόστος ασφάλειας και φόροι καθώς και λήψη κοινωνικών μέτρων ανακούφισης .

*Ζημία στις υποδομές αναψυχής.

*Αλλαγή της βιοποικιλότητας και των ενδιαιτημάτων άγριας ζωής.

*Εκπομπές άνθρακα.

*Κόστος ανάπλασης και αποκατάστασης του οικοσυστήματος.

Για να συμβεί αυτό, δηλαδή να βοηθηθεί η πολιτεία, κεντρική και περιφερειακή, ν’ αποφασίσει, χρειάζεται ν’ ανοίξει διάλογος μεταξύ των φορέων της Γνώσης της Δράσης και της Απόφασης.

Ξέρουμε πολύ λίγα πράγματα στην αγωνία μας για την  πρόβλεψη των σεισμών και άλλων φυσικών φαινομένων.

Οι δασικές πυρκαγιές ασφαλέστατα ανήκουν σε εκείνες τις καταστροφές που είναι δυνατή η πρόβλεψη τους, λέει ο Ives  Binot, Γάλλος Ακαδημαϊκός.

Και συνεχίζει: Οι δασικές πυρκαγιές δεν μπορούν και δεν πρέπει να πάψουν να υπάρχουν.

Προφανώς, γιατί γνωρίζουμε ότι είναι  όρος ανανέωσης- αναγέννησης  του Μεσογειακού Δασικού οικοσυστήματος, είναι κάτι περίπου σαν φυσικό φαινόμενο, αλλά μετρήσιμο και άρα προβλέψιμο.

Από την οργανωμένη πολιτεία περιμένουμε λοιπόν, δια της πολιτικής προστασίας, να διαθέτει την οργάνωση των Υπηρεσιών της [ Π.Υ- Δ.Υ- Στρατός] σε προ και κατασταλτική επάρκεια.

Να χρηματοδοτεί μελέτες και έργα πρόληψης, να ακούει δε την επιστήμη.

 

Η επιστήμη θα της  προσφέρει την μελέτη σε βάθος και την διεθνή εξέλιξη των πραγμάτων:

*Πρώτη φορά, το 1995,έσπασε το φράγμα των 70.000 πυρκαγιών στην ΕΕ.

*Το 95% των δασικών πυρκαγιών προκαλούνται από τον άνθρωπο.

*500.000 Ha μεσογειακών δασών καίγονται κάθε χρόνο κυρίως δε Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Πορτογαλία και Ισπανία, και

*Το 75% της συνολικά καμμένης έκτασης προκύπτει από μεγάλες πυρκαγιές, δηλαδή >50Ha.

Ένα ερώτημα θα μπορούσε να ήταν λοιπόν: Τι προκαλεί ή γιατί προκαλεί ο άνθρωπος τις Δασικές Πυρκαγιές;

Οικονομικές και κοινωνικές είναι οι αιτίες.

Στις οικονομικές που δεν έχουν να κάνουν με την τρέχουσα κρίση χρέους της χώρας αλλά με …:

> Τις Αλλαγές στις χρήσεις γης, συχνά άναρχες και χωρίς κεντρικό σχεδιασμό.

>Την Νέα επιχειρηματικά βήματα με διασπορά πηγών κινδύνων (ΑΠΕ Τηλεφωνία, μεταλλεία, κτηνοτροφία κλπ)

>Τη  Μετανάστευση για λόγους οικονομικούς.

>Την Εγκατάλειψη των μονοετών καλλιεργειών.

> Την Αύξηση της αξίας της γης, καθώς και ένα ακόμη ζήτημα ..

> Το άλυτο ιδιοκτησιακό καθεστώς των δασών και δασικών εκτάσεων που υφέρπει στην κοινωνία .

Στις κοινωνικές αιτίες:

Ø Παραδοσιακός τρόπος  βελτίωσης της βοσκοϊκανότητας σε χορτονομή.

Ø Αστυφιλία και εξ αυτής συσσώρευση καύσιμης ύλης.

Ø Σκουπίδια ανεξέλεγκτα σε ταφή ή καύση εξωθεσμικά.

Ø Επιτρεπτές επεμβάσεις σε δασικά οικοσυστήματα, και

Ø Περιορισμοί   εκμετάλλευσης που έχουν επιβληθεί σε περιοχές Natura.

Παρατηρούμε δηλαδή ότι ένα καλά οργανωμένο και θεσμισμένο κράτος,  πολλά από τα παραπάνω τα εξαλείφει άμεσα, ή έστω τα ελέγχει μέσω επιβολής ανταπόδοσης και περιβαλλοντικών στάνταρντ που δεν υπολείπονται των οικονομικών και ούτε αντικαθίστανται απ’ αυτές.

Και αυτή είναι μια πρώτη συμβολή στον διάλογο με τον αποφασίζοντα. 

ΕΝΑΡΞΗ  ΕΞΑΠΛΩΣΗ & ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΜΙΑΣ Δ.Π.

Ξέρουμε όλοι ό,τι, με την έναρξη των ΔΠ έχουμε τη λειτουργία της μετάδοσης λόγω ανάφλεξης της ξυλώδους καύσιμης ύλης. Δηλαδή η μεταφορά της θερμότητας ανεβάζει την θερμοκρασία της φυτικής ύλης η οποία αυτοπυροδοτείται όταν φτάσει την θερμοκρασία αυτανάφλεξης   και έτσι έχουμε τα φαινόμενα των διαδοχικών εστιών μπροστά από το μέτωπο, που ο λαός και στη συνέχεια τα «ελαφριά» ΜΜΕ αποδίδουν σε χέρι ή πράκτορα ή εμπόρου  γης –χωρίς να αποκλείεται (εντός του 95% είναι και αυτό).

Όχι ότι δεν πετάγεται η κουκουνάρα ή το κλαδί ή η  καψιλήθρα. Όλα αυτά αλλά, κυρίως η μεταφορά θερμών μαζών αέρα δημιουργεί το ανεξέλεγκτο πρόβλημα.

Παράγοντες που επιδρούν εδώ είναι:

Ø Η ποσότητα της καύσιμης συσσωρευμένης ύλης.(δηλαδή, ωμά, πότε κάηκε ξανά).

Ø Η υγρασία της καύσιμης ύλης αντίστροφα ανάλογης θεωρούμενης.

Ø Η κατανομή της καύσιμης ο βαθμός ασυνέχειας της.

Ø Ο άνεμος και η θερμοκρασία του αέρα

Ø Η κλίση του εδάφους που όσο πιο έντονη είναι τόσο πιο επικίνδυνη είναι η πυρκαγιά, και τέλος

Ø Η τυρβώδης ροή του ανέμου που ενισχύεται από την έκκληση των αερίων της καύσης και δημιουργεί τους εγκλωβισμούς, φαινόμενο το οποίο αναμένουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό αν… μη γένοιτο πυρκαγιά σε φαράγγι και δεν λέω σε ποιο.

Η συμβουλή της επιστήμης εδώ, προς τον αποφασίζοντα, είναι ελαχιστοποίηση των ποσοτικών δεδομένων 1&3 και ο προσανατολισμός στον έγκαιρο εντοπισμό και την άμεση  επέμβαση, ιδίως σε χώρους στρατηγικού ενδιαφέροντος (άρα πρέπει να εντοπισθούν και να χαρτογραφηθούν και αν μελετηθούν και να θυσιασθεί εκείνο το 1€ που προείπαμε).

Τα μοντέλα προσομοιώσεων που υπάρχουν, ένα από αυτά και στην Π.Ε Χανίων με αντικείμενο τον Εθνικό Δρυμό, έχουν παραμετροποιηθεί για άλλες Ηπείρους και για άλλες κλιματικές  ιδιότητες.

Η προδιαγεγραμμένη καύση για παράδειγμα των Αυστραλιανών και Αμερικανικών οικοσυστημάτων, ΔΕΝ μπορεί επ’ ουδενί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα και ας λέει ότι θέλει πρώην Νομάρχης των Χανίων στους κτηνοτρόφους. Και αυτό όχι από ιδιοτροπία αλλά οι συνθήκες δεν έχουν σχέση και άρα τα αποτελέσματα θα είναι τραγικά.

Με την γνώση αυτή άραγε υπογράφει κάποιος ότι δεν θα έχουμε πυρκαγιές;

Πολύ περισσότερο που έχει υπεισέρθει η τεχνολογία και η επιστήμη της μεσοπρόθεσμης πρόγνωσης καιρού στην Υπηρεσία της έγκαιρης ειδοποίησης για θέμα Δασικής Πυρκαγιάς.

Είπαμε ότι η πυρκαγιά για το Μεσογειακό δασικό οικοσύστημα είναι όρος ανανέωσης και εξέλιξης. Αυτό δεν μπορεί να αποτραπεί. Είναι και αναγκαίο ως ένα βαθμό.

Είναι σαν να αναρωτιόμαστε αν φταίει η τρύπα του όζοντος  και οι κλιματικές αλλαγές ή  αυτές είναι αποτέλεσμα της καταστροφής του περιβάλλοντος φυσικού και δομημένου και του αντίστοιχου μοντέλου ανάπτυξης.

Ανάλογα ερωτήματα βέβαια έχουμε και για την οικονομία: Τόσα Nobel τόσα πανεπιστήμια τόση καθηγητές και οικονομολόγοι δεν προβλέπουν ή μαθαίνουν να μην προβλέπουν ή οι κρίσεις είναι όρος ανανέωσης της οικονομικής βάσης…;

Σαν να λέμε ότι όλα είναι διατεταγμένα για την Πυροσβεστική βιομηχανία…

Αν λοιπόν πρέπει να στήσουμε αναχώματα αγώνα κατά των πυρκαγιών αυτά δεν είναι άλλα από το να εξαλείψουμε το ενδιαφέρον που τις προκαλεί και να εξουδετερώσουμε της πηγές της φωτιάς.

Πέρα από αυτά όμως θα πρέπει, όπως είπαμε να κινητοποιήσουμε τον ανθρώπινο παράγοντα:

Τους Γεωργούς.

Τους κτηνοτρόφους.

Τους κατοίκους των περιαστικών Δασών.

Τους μελισσοτρόφους και τους κυνηγούς

Τις εθελοντικές οργανώσεις των Σαμαρειτών  των Ορειβατών και των διασωστών.

Για να γίνει αυτό χρειάζονται πολιτικές εκπαίδευσης και διαφώτισης  του κόσμου για την δική του δικαιωματική ευθύνη. Την ευθύνη που του αναθέτει το  ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος.

 

 

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ.

Με το άρθρο 60 του ν 4264/14, που  κατατέθηκε με τη μορφή τροπολογίας από Βουλευτές που και αυτοί υιοθέτησαν την αγωνία  Ευρωβουλευτών, επιτρέπει , την επιτρεπόμενη, βόσκηση εντός Δασών και δασικών εκτάσεων βάσει διαχειριστικού σχεδίου που την οριστική μορφή του, μετά από τριετία, θα τακτοποιήσουν οι κτηνοτροφικές ενώσεις.

Το ΥΠΑΑΤ την καλοδέχτηκε αν δεν την παρακίνησε, και φρόντισε να ανατρέψει και την λογική του περιβαλλοντικού ισοζυγίου όπως εκφράζεται με την δημιουργία του πράσινου ταμείου. Έτσι τα μισθώματα θα κατατίθενται υπέρ των ΟΤΑ έναντι ανταπόδοσης σε έργα υποδομής υπέρ των βοσκοτόπων. Σε ποιους ΟΤΑ, εκείνους που δεν έχουν καθορίσει ακόμη γεωργικές και κτηνοτροφικές ζώνες δημιουργώντας ένα άνευ προηγουμένου χάος στις κοινωνίες αγροτών και κτηνοτρόφων υπενθυμίζοντας παράλληλα ότι ο κτηνοτροφικός κλάδος είναι ελλειμματικός κατά 60%.

Οι κτηνοτροφικές ενώσεις παράλληλα  θα μοιράζουν τα δικαιώματα.

Βλέπει κανείς τον συνταγματικό διαχειριστή των δασών των δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων;

Θα εισηγείται, η Δασική Υπηρεσία, την έγκριση ή όχι των Σχεδίων Διαχείρισης.

Είναι προφανής η αγωνία της Πολιτείας να περισώσει τις επιδοτήσεις ενός κλάδου που δεν έχει καταφέρει τίποτα διαφορετικό από τη δεκαετία του 70 και με ευθύνη δική της αλλά και των ενώσεων τους.

Και δημιουργεί ένα νέο νόθο χαρακτηρισμό: Τον Δάσος- βοσκότοπο. Και επιτρέπει και απαγορεύει την δόμηση.

Αυτές  οι νομοθετικές πρωτοβουλίες  ημιμάθειας και άγχους που όμως οδηγούν στην καταστροφή:

Θα χαθεί η βιοποικιλότητα.

Θα βλαφτεί η πολυλειτουργικότητα με την επέλαση της βοσκής, και

Θα ανατραπεί η ισορροπία της άγριας πανίδας.

Θα υποβαθμιστεί ραγδαία το οικοσύστημα που αποκαλούμε Δασική έκταση.

Θεωρούμε και σαν Γεωτεχνικός κλάδος, ότι αυτή η προσπάθεια θα συναντήσει συνταγματικά κωλύματα , πολύ περισσότερο που οι Ευρωπαίοι σαν βοσκότοπο έχουν στο μυαλό τους ένα ήρεμο και ήμερο τόπο ξέχωρο από το δάσος με την αυτοματοποιημένη λειτουργία.

Η παρέμβαση αυτή, να ξεκαθαρίσουμε κατ’ αρχή, βοηθά το δάσος (αλλά όχι τις δασικές εκτάσεις) στο θέμα των Δασικών πυρκαγιών αφού εξαφανίζει τον υπόροφο και επιτείνει την χουμοποίηση στο έδαφος.

Όμως ποιος θα ελέγξει την υπερβόσκηση ιδίως αν δεν αλλάξει ο τρόπος επιδότησης της παραγωγής και όχι κατά κεφαλή.

Θέλει μεγάλη τόλμη αυτό;  Διάρρηξη σχέσεων στοργής χρειάζεται.

Αυτός ήταν και ο λόγος για το τελευταίο Δ Τύπου της Υπηρεσίας.

Με την ευκαιρία να επισημάνουμε τρία  ύψιστης σημασίας πεδία που η ένταση των προσπαθειών μας πρέπει αυξηθεί, ειδικά φέτος με τις λιγοστές αλλά και όψιμες βροχές.

Ο Εθνικός Δρυμός Λευκών Ορέων (Σαμαριάς) θέλει, μη χαλαρούς, πυροφύλακες και Δασοφύλακες. Τα στοιχεία παρακολούθησης οι υποδομές και οι προμήθειες συντηρημένες και έτοιμες.

Αν παρ’ ελπίδα συμβεί επεισόδιο αυτοί που θα τρέξουν εκ καθήκοντος είναι οι Δασοφύλακες  της Δασικής Υπηρεσίας. Προφανώς θα στέρξουν και οι Πυροφύλακες αλλά, λόγω φιλοτιμίας και όχι εκ καθήκοντος.

Σας ζητούμε επίσημα και δημόσια, αλλάξτε τις συμβάσεις και μετρέψτες τις σε συμβάσεις πυροσβεστών- διασωστών. Και για τους ανθρώπους σας και για τους επισκέπτες μας.

Ένα δεύτερο «εκρηκτικό» σημείο είναι η Γαύδος. Θεωρούμε ότι κινδυνεύει άμεσα. Είναι πολλές οι πιθανές αιτίες ατυχήματος από τους ανεξέλεγκτους κατασκηνωτές μέχρι τις κοινωνικές  αντιθέσεις που υπάρχουν και υποβόσκουν. Σε συνδυασμό με το υπερβολικό πυρικό φορτίο που έχει σωρευτεί χρόνια τώρα στα δάση της νήσου.

Η Δνση Δασών ολοκληρώνει την γενική αντιπυρική μελέτη της Γαύδου, που θα προσπαθήσει να εντάξει σε Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση παρά τις δυσκολίες που υπάρχουν λόγω μη πιστοποιημένης επάρκειας στις Υπηρεσίες της Αποκεντρωμένης Δσης  Κρήτης.

Ασφαλώς και το Δάσος του Αγ. Ματθαίου ενέχει κινδύνους  και μάλιστα υπό προϋποθέσεις για απώλειες ζωών, αλλά νομίζω πως για τον Αγ Ματθαίο πρέπει να υπάρξει Πολυπηρεσιακή ενασχόληση και όχι περιστασιακή και εποχική. Πάντως αποτελεί σημείο μεγάλου κινδύνου παρά τις υποδομές και την φύλαξη που έχει από τους κατοίκους του, που και τους συγχαίρουμε τους καταλαβαίνουμε και κάποτε πρέπει να τους τιμήσουμε..    

Τελειώνοντας και συνοψίζοντας:

Η κοινωνία έχει μπροστά της ένα πολυσύνθετο πρόβλημα, που το αναγνωρίζει όμως ως τέτοιο, επελθούσης της καταστροφής. Πρόβλημα που είναι:

Βιολογικό και φυσικής λειτουργίας του Δάσους.

Οικονομικό αφού πρέπει να προστατευτεί απ’ όλους τους κινδύνους η κοινή κατά τεκμήριο περιουσία μας, το δασικό οικοσύστημα.

Κοινωνικό καθώς αναφύονται διχοστασίες ανάμεσα στα μέλη της, οριζόντια αλλά και των διαφόρων επιστημονικών κλάδων κάθετα.

Επιχειρησιακό αφού έχει χάσει την παράδοση συνδρομής προς τις μαχόμενες υπηρεσιακές μονάδες με τα μηχανοκίνητα μέσα, και τέλος

Τεχνικό αφού δεν ξέρει πλέον πώς να σβήσει μια φωτιά και καίγεται.

Αυτό το τελευταίο αφορά και την Δασική Υπηρεσία πλέον.

Στα Χανιά σε ένα προσωπικό 55 ανθρώπων, 4 Δασολόγοι  2 Τεχνολόγοι και 2 οδηγοί έχουμε σβήσει φωτιά επιτελικά.

 Στο Ηράκλειο κανείς.

Τελειώνω με μια ρήση του Κώστα Αξελού: Είναι ο χρόνος, παρελθόν παρόν και μέλλον ταυτόχρονα.

Στην προκειμένη περίπτωση έχει σπάσει η αλληλουχία.

Και ο νοών νοείτω . 

Γιάννης Φωτάκης