Β. Μαρκεζινης: “Το Καλό και το Κακό στην Τέχνη και το Δίκαιο”
Κυριακή, 03 Οκτώβριος 2010 07:00

Ο Σερ Βασίλειος Μαρκεζίνης, μίλησε για το βιβλίο του “Το Καλό και το Κακό στην Τέχνη και το Δίκαιο”. Πώς κρίνετε το καλό στην τέχνη; Με κριτήριο αισθητικής ή ηθικής; Προβάλλοντας διαφάνειες από έργα ποιητών, γλυπτών και ζωγράφων, ο κ. Μαρκεζίνης κατέδειξε πώς το φαίνεσθαι στην εικόνα, έτσι όπως αποτυπώνεται στα έργα σπουδαίων καλλιτεχνών, ανταποκρίνεται στο είναι της κάθε εποχής.
Δημήτρης Κακαβελάκης 18.06.2010
Ένα εκτενές δοκίμιο Μετάφραση από τα αγγλικά: Αριάδνη Αλαβάνου Ενα ακόμη σημαντικό βιβλίο πρωτότυπης σκέψης και ανάλυσης για το καλό και το κακό, παλιότερα και στην εποχή μας… σημαντικές αναλύσεις για δικαιοσύνη, για τέχνη, για δικαιοσύνη Θεού και ανθρώπου, για νεοδογματισμούς και για υπερβολές του πολιτικού φεμινισμού, που στο εκτενές του δοκίμιο ο Βασίλης Μαρκεζίνης στο υστερόγραφο, τον θεωρεί ως προμήνυμα καταιγίδας. Αφού αναλύει στο προτελευταίο κεφάλαιο τον αμφίσημο χαρακτήρα των ανθρώπων. Κατάθεση ζωντανής σκέψης και πνευματικού και επιστημονικού θάρρους. Πάλι ο sir Βασίλης Μαρκεζίνης κατέθεσε ένα νέο βιβλίο. Ο διαπρεπής Ελληνας καθηγητής του Συγκριτικού Δικαίου, καθηγητής πολλών Πανεπιστημίων, μέλος πολλών ακαδημιών, επίσης επίτιμος διδάκτορας πολλών και ονομαστών ξένων πανεπιστημίων, μεταξύ των οποίων και των Αθηνών, διετέλεσε νομικός σύμβουλος του αγγλικού θρόνου, καθώς και πολλών κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών. Οξύ μυαλό, με σημαντική ευρυμάθεια, διαπρέπει όχι μόνο στις επιστημονικές πραγματείες του, αλλά και ως εγκυρότατος συγγραφέας δοκιμιακών βιβλίων σύγχρονης σκέψης. Των οποίων τα περιεχόμενα διαπνέονται από βαθιά αίσθηση ανθρωπισμού, παλιάς ευαισθησίας και σύγχρονης αναγκαιότητας, για αντιμετώπιση της εφιαλτικής ασυναισθησίας, που κατακλύζει το παγκόσμιο χωριό – κόσμο και παράλληλα τον κάθε λαό, που προσδοκά μια καλύτερη ζωή, μέσα σε ένα ολοένα χειρότερο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Ο γυμνός ωραίος σατανάς Αυτός ο πραγματικά διάσημος Ελληνας (σ’ έναν κόσμο που τώρα δα οι Ελληνες θεωρούνται αποδιοπομπαίοι και η Ελλάδα αναξιόπιστη) κατέθεσε, στις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη, ένα ακόμη εξαιρετικό και επίκαιρου ενδιαφέροντος βιβλίο, με τίτλο: «Το καλό και το κακό στην τέχνη και στο δίκαιο».
Το εξώφυλλο του βιβλίου παρουσιάζει το σατανά γυμνό, στο γνωστό πίνακα του Ελβετού (γεν. Ζυρίχη 1741-1825, Λονδίνο) Juessli, Johann Heinrich. Αυτός ο πίνακας είναι απεικόνιση του σατανά, του Μίλτον και απευθύνεται στις στρατιές του. Εκφραση που αποτελεί την επιτομή της ρομαντικής αντίληψης για το σατανά, την οποία είχαν οι περισσότεροι (Αγγλοι και Γάλλοι) ρομαντικοί ποιητές της εποχής. Μια αντίληψη που έρχεται σε έντονη αντίθεση με τον οπλοφόρο και κερασφόρο ημι-ανθρώπινο πλάσμα της μεσαιωνικής τέχνης. Όμως (όπως αναφέρεται στη σελίδα 6, που εξηγεί τα της εικόνας του εξωφύλλου) σημειώνεται η αντίθεση με το σατανά του Δάντη (2η εικόνα του ενθέτου) είναι εντονότατη και δείχνει πώς μπορούν να μεταβάλλονται ριζικά συν τω χρόνω οι αντιλήψεις περί κακού, καθώς και η απεικόνισή του. Ένα προμήνυμα καταιγίδας κατά των υπερβολών του νεο-φεμινισμού Αυτό το κακό, μαζί με το καλό, στην τέχνη και στο δίκαιο, προσεγγίζει, εξετάζει, εμβαθύνει και κρίνει στο εκτενές δοκίμιό του, ο Βασίλης Μαρκεζίνης, με πλούσια περιεχόμενα, τα οποία αναλύει στις 397 σελίδες αυτού του βιβλίου του. Όμως, πριν αναφερθώ στην περίληψη αυτού του εκτενούς δοκιμίου που υπάρχει στο οπισθόφυλλο του έργου, αλλά και στα ενδιαφέροντα περιεχόμενα στο τελευταίο, 8ο κείμενο του 8ου (τελευταίου) κεφαλαίου που έχει γενικότερο τίτλο: «Ενώνοντας τις τελείες – Η ευρύτερη εικόνα». Αυτού λοιπόν του κεφαλαίου, το τελευταίο κείμενο, ως υστερόγραφο έχει τον προκλητικό τίτλο: «Προμήνυμα καταιγίδας».
Με τη νοητή «άδεια» αναγνωστών – αναγνωστριών αρχίζω, ανορθόδοξα, από το τέλος τη σημερινή παρουσίαση. Και τούτο, γιατί ο κ. Μαρκεζίνης ρίχνει μια «ατομική» βόμβα στη σύγχρονη υπερβολική χρησιμοποίηση του νεοφεμινισμού. Τον οποίο θεωρεί ως ξεχωριστό είδος «κακού», το οποίο είναι πασιφανές στα σύγχρονα κείμενα, εμφανίζεται στα περιεχόμενα και στις διατυπώσεις της νομοθεσίας, αλλά κυρίως ρίχνει βαριά στην πνευματική ζωή γενικά και στην ακαδημαϊκή ειδικότερα. Για να γράψει παρακάτω (σελ. 356) και τα εξής: Όχι στην πολιτική ορθότητα της μοναδικής άποψης «Όπως θα δούμε, παρόλο που το αποκαλώ «νέο», μοιάζει κάπως με το φαινόμενο που παρατηρήθηκε στη Σοβιετική Ρωσία, στις δεκαετίες του 1920-1930 (και μετά), το οποίο εξετάσαμε στο 7ο κεφάλαιο, αν και δεν έχει (προς το παρόν) την αγριότητα του σοβιετικού φαινομένου και κυρίως την κρατική σφραγίδα.
Αυτός είναι ένας από τους λόγους που επιθυμώ να επιστήσω την προσοχή σ’ αυτό και να μεριμνήσω ώστε να μην επιτραπεί να γίνει η νέα εκδοχή του τόσο απειλητική όσο η παλιά. Εφόσον πολλοί, ιδίως εκτός του ακαδημαϊκού κόσμου, ήδη βρίσκουν εξαιρετικά καταπιεστικές τις επιδράσεις του. Αναφέρομαι στις ακρισίες και, το τονίζω, μαχητικές μορφές του πολιτικού φεμινισμού, που συνδέονται στενά με το κίνημα της πολιτικής ορθότητας. Αλλά, σε μια φανταστική κλίμακα το κακό που εκτείνεται από το μαύρο ή το άσπρο, η μαχητική πολιτική ορθότητα και ο μαχητικός φεμινισμός, βρίσκονται, υποθέτουν, στην γκρίζα περιοχή, εφόσον δεν τα αντιλαμβάνονται όλοι ως «κακά». Προσωπικά, δεν αμφιβάλλω ότι στις πιο ακραίες μορφές του αυτό το φαινόμενο δεν είναι απλώς μη ελκυστικό, αλλά μπορεί, επίσης, να προκαλέσει βλάβη. Και αυτή προκαλείται στο βαθμό που χαλιναγωγεί τη σκέψη, επηρεάζει προληπτικά και περιορίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά με την ολική αγνόηση των υποκειμενικών αξιών, μειώνει την πνευματική και παιδαγωγική επίδραση της ανώτατης εκπαίδευσης και τα κάνει αυτά σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας, όχι μόνο στο δίκαιο ή στη λογοτεχνία». Αναγκαία η οροθετική γραμμή για καλό και κακό Η έκφραση της αντίθεσης στα δόγματα αυτού του κινήματος και εξίσου σημαντικό, δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνούμε ότι πίσω από τη γένεσή του ενδεχομένως υπάρχει μια απόλυτα κατανοητή λογική. Συγκεκριμένα όσον αφορά το φεμινισμό, δεν μπορούμε και δεν θα έπρεπε να αρνηθούμε τις απαράδεκτες διακρίσεις εις βάρος των γυναικών, τόσος τις παλιές κοινωνίες, όσο και στους νόμους τους.
Εν τούτοις, οφείλουμε να ασκούμε κριτική σε αυτό το νέο κίνημα, χωρίς δισταγμό, εφόσον φέρνει στο προσκήνιο δυο προβλήματα, που έχουμε συναντήσει στο παρόν βιβλίο: τη δυσκολία προσδιορισμού α) της «οροθετικής γραμμής» ανάμεσα στο «καλό» και στο «κακό» και β) στην ανάγκη να αποφασίσουμε πώς θα αντιδράσουμε στο «κακό» άπαξ και βεβαιωθούμε για την ύπαρξή του. Όμως, η πολιτική ορθότητα κάθε εποχής, το μόνο που επιχαίρει, είναι να απαγορεύσει απόψεις που δεν συνάδουν με την κυρίαρχη σκέψη. Και με ακραίους τρόπους, που προκαλούν ζημία στο ίδιο το κίνημα. Προκείμενη την οποία βρίσκω έγκυρη και ελκυστική, δηλαδή ότι η αντιμετώπιση των γυναικών από το δίκαιο και τη ζωή, ήταν επί μακρού άδικη και λανθασμένη και ότι έχει έλθει ο καιρός να διορθωθούν οι παλιές αδικίες. Πάντως, το θέμα αυτό που έθεσε με θάρρος ο κ. Μαρκεζίνης, μπορεί να αποτελέσει προμήνυμα καταιγίδας στην παιδεία και στην κοινωνία ευρύτερα. Εκκληση για ουμανιστική παιδεία σ’ έναν απάνθρωπο κόσμο.
Ας δούμε, όμως, την περίληψη των γενικότερων κατευθύνσεων αυτού του νέου σημαντικού βιβλίου του κ. Βασίλειου Μαρκεζίνη, που αναφέρει τα εξής: «Ο κόσμος παραπονιέται για το σύστημα δικαιοσύνης μας και το πώς αντιμετωπίζει όσους διαπράττουν αδικήματα. Όταν δεν παραπονιέται η κυβέρνηση για την επιείκεια που δείχνουν οι δικαστές, μεμψιμοιρεί ο τόπος για τους βιαστές, που δεν τιμωρούνται καταπώς πρέπει ή γιατί απελευθερώνονται πρόωρα κρατούμενοι στις φυλακές. Επίσης, συχνά διατυπώνονται προτροπές να φυλακίζονται περισσότεροι εγκληματίες και προβλέπονται μεγάλες καταστροφές αν το δίκαιο συνεχίσει την προσπάθειά του για εξεύρεση ισορροπημένων λύσεων». Το παρόν διεπιστημονικό δοκίμιο εξετάζει την τέχνη και ιδίως τη λογοτεχνία, παράλληλα με το δίκαιο και εκφράζει ορισμένες σκέψεις για το πώς προσεγγίζουν αυτοί οι δύο κλάδοι με τις ιδιαίτερες αλλά συσχετιζόμενες μεθόδους τους, τις έννοιες του «καλού» και του «κακού». Με πλήρεις λεπτομέρειες. Στο δοκίμιο αυτό διερευνά το πώς οι κλάδοι γνώσεις ασχολούνται με αυτές τις έννοιες, γιατί η λογοτεχνία σε πολλές περιπτώσεις προσδίδει μεγαλείο στην προσωπικότητα του κακού. Βασίζεται όμως στην πραγματική ζωή και πώς οι αντιλήψεις μας για το καλό και το κακό αλλάζουν συν τω χρόνω. Παρόλο που ο ένας κλάδος δεν μπορεί να επηρεάσει τη συλλογιστική διαδικασία του άλλου.
Το βιβλίο «Το καλό και το κακό στην τέχνη και στο δίκαιο», αποτελεί έκκληση για μια ευρύτερη ουμανιστική παιδεία. Όμως, αυτή η νεο-ουμανιστική παιδεία, την οποία ο sir Βασίλης Μαρκεζίνης την κρίνει ως αναγκαιότητα, χειμάζεται κρίσιμα στην παγκοσμιοποιημένη μας εποχή, για να γίνεται κάθε μέρα και πιο πολύ αντι-ανθρωπιστική η κυρίαρχη και επικυρίαρχη η τεχνο-δραστική κι υπερεξουσιαστική μας καθημερινότητα. Τα περιεχόμενα του βιβλίου ενώνοντας τελείες 8 κεφάλαια, με τους κάτωθι, κύριους, τίτλους:
Κεφ. 1: Το θέμα στο γενικότερο πλαίσιο
Κεφ. 2: Εξι πρόσωπα πραγματικά και φανταστικά Με το κακό στον κόσμο της τέχνης και το κακό στον κόσμο της ζωής
Κεφ. 3: Η έλξη των χαρακτήρων α. Στη λογοτεχνία β. Στο δίκαιο
Κεφ. 4: Δίκαιη τιμωρία; Με αντιμετώπιση του αχρείου χαρακτήρα στην τέχνη και στο δίκαιο
Κεφ. 5: Τεχνικοί λόγοι που εν μέρει εξηγούν τις διαφορές Θεϊκή και ανθρώπινη δικαιοσύνη
Κεφ. 6: Ο αψεγάδιαστος ήρωας
Κεφ. 7: Ο έλεγχος της σκέψης των ανθρώπων Άλλη μια μορφή του κακού Αποτελέσματα ελέγχου, μέθοδοι άσκησης πίεσης
Κεφ. 8: Ενώνοντας τις τελείες Τέχνη και δίκαιο βασίζονται στη ζωή «Τέλεια» έναντι ατελούς δικαιοσύνης. Ο αμφίσημος χαρακτήρας των ανθρώπων και
Υστερόγραφο: Προμήνυμα καταιγίδας Ένα ακόμη πλούσιο σε περιεχόμενα, σε πρωτότυπες προσεγγίσεις, σε τόλμη για την εκφορά της αλήθειας, αλλά και για τον εμπλουτισμό της κριτικής σκέψης μας.