ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΠΟΥΛΗΘΕΙ Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ,
ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ «ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ»

Κάτω από τον απόηχο της δικαιολογημένης θύελλας που ξεσήκωσαν οι απαράδεκτες δηλώσεις της τρόικας για την εξεύρεση πόρων από το Δημόσιο και μπροστά στο τεράστιο χρέος που έχει η χώρα μας, τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα της πώλησης δημόσιας περιουσίας για την εξυπηρέτηση του.
Η σημερινή γενιά όμως, που δεν έχει αποκτήσει την δημόσια περιουσία με αιματηρούς απελευθερωτικούς αγώνες και θυσίες, δεν έχει το δικαίωμα να την ξεπουλήσει.
Την παρέλαβε από την προηγούμενη γενιά για να την παραδώσει στην επόμενη. Είναι κατ’ ένα τρόπο μεσεγγυούχος μιας παρακαταθήκης. Και όπως λέει ένα παλιό γνωμικό των Ινδιάνων της Αμερικής, «τη γη μας δεν την αποκτήσαμε από τους γονείς μας, τη δανειζόμαστε από τα παιδιά μας»
Ως εκ τούτου, δεν δικαιούται να την ξεπουλήσει για να πληρώσει τα χρέη που δημιούργησε για να ζει μια σπάταλη ζωή. Ούτε για να καλύψει τις λοβιτούρες που, τουλάχιστον ανέχθηκε, ούτε για τα λάθη που έκανε. Για αυτά θα πρέπει να πληρώσουν το λογαριασμό αυτοί που τα διέπραξαν. Και αν δεν θέλει ή δεν μπορεί να τους βρει, τότε να πληρώσει η ίδια, όσο μεγάλος και να είναι ο λογαριασμός.
Βέβαια και η σημερινή γενιά θα πρέπει να έχει ένα όφελος από την δημόσια περιουσία, όμως αυτό το όφελος δεν πρέπει να αποβεί σε βάρος των επόμενων γενιών. Ήδη τις έχουμε επιβαρύνει αρκετά με το να ζούμε, τώρα και τριάντα χρόνια, καλά και πάνω από τις δυνατότητες μας, χρεώνοντας ακόμα γενιές που δεν έχουν γεννηθεί.
Νομίζω ότι εδώ είναι χρήσιμο να κάνω μια σύντομη παρένθεση σε ότι αφορά το ύψος του δημόσιου χρέους.
(Οι δανειστές μας θα πρέπει αναλάβουν κάποιο κόστος, λ.χ. με το λεγόμενο «κούρεμα» και την ταυτόχρονη βελτίωση των όρων εξόφλησης του. Δεδομένου ότι αγοράζοντας ομόλογα του Ελληνικού δημοσίου όπως και κάθε άλλης χώρας, ανέλαβαν ένα ρίσκο, όπως αναλαμβάνει και ο κάθε επενδυτής. Η χώρα μας το αντιστάθμισε καταβάλλοντας υψηλότερο επιτόκιο. Συνέπεια αυτού του ρίσκου είναι και το «κούρεμα», το οποίο όσο μεγάλο και να είναι, είναι ασφαλώς μικρότερο από το αντίστοιχο της επένδυσης σε μετοχές ή προθεσμιακής κατάθεσης σε μια από τις πολλές εκατοντάδες τράπεζες που χρεοκόπησαν.)
Επανερχόμενοι στο κυρίως θέμα μας, έχουμε την γνώμη, ότι υπάρχει τρόπος να έχει όφελος η σημερινή γενιά, χωρίς οι επόμενες γενιές να στερηθούν την δημόσια περιουσία. Και αυτό μπορεί να γίνει χωρίς το δημόσιο να χάσει την κυριότητα των ακινήτων του.
Συγκεκριμένα, με την επαναφορά του θεσμού της «επιφάνειας» που προϋπήρχε στο Ελληνικό δίκαιο, ο οποίος καταργήθηκε με την εισαγωγή του Αστικού Κώδικα το 1946.
H «επιφάνεια» είναι εμπράγματο δικαίωμα που παρέχει χωριστή πλήρη κυριότητα (με μόνο, εκ του νόμου, ανώτατο χρονικό περιορισμό) της υπέρ το έδαφος ακίνητης ιδιοκτησίας, με αποτέλεσμα ο μεταβιβάζων να παραμένει κύριος του εδάφους, ο δε «επιφανειούχος» κύριος των κτισμάτων (υπαρχόντων ή μελλόντων). Αυτό ο θεσμός ισχύει σήμερα σε πολλές χώρες της Ευρώπης, όπως λ.χ. ισχύει ευρέως στην Αγγλία και στην Γερμανία παράλληλα με την πλήρη κυριότητα γης. Σε εμάς, στην Κρήτη, εξακολουθεί να ισχύει, ως κατάλοιπό του Κρητικού Αστικού Κώδικα, όπου άλλος είναι ιδιοκτήτης, λ.χ. των ελαιόδεντρων και άλλος ο ιδιοκτήτης της γης που αυτά βρίσκονται.
Η χώρα μας θα έχει, με την επαναφορά του θεσμού της επιφάνειας, πολλαπλά οφέλη από την οικονομική αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, των ΝΠΔΔ και ιδίως της αξιοποίησης των κληροδοτημάτων που οι όροι του κληροδότη βάζουν περιορισμούς. Εν πρώτοις θα έχει ένα διπλό και μεγάλης σημασίας οικονομικό πλεονέκτημα. Η χώρα εξασφαλίζει πόρους για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους χωρίς να ξεπουλά ελληνική γη και ταυτόχρονα προσελκύει επενδύσεις που θα ενισχύσουν την οικονομική της ανάπτυξη. Θα αποτελέσει ισχυρό κίνητρο, επειδή η επιχείρηση που θα αγοράσει αυτό το εμπράγματο δικαίωμα εξασφαλίζει το ακίνητο που την ενδιαφέρει, χωρίς να υποστεί την πολύ μεγαλύτερη οικονομική επιβάρυνση από τη δέσμευση κεφαλαίων για την απόκτηση της πλήρους κυριότητας επί αυτού. Επίσης ως εμπράγματο δικαίωμα που είναι υποθηκεύεται και μεταγράφεται. Αποτελεί περιουσιακό στοιχείο που εμφανίζεται στον ισολογισμό, είναι δεκτικό απόσβεσης, εισφέρεται ως είδος στο κεφάλαιο εταιρίας, υποθηκεύεται για τη λήψη δανείου. δωρίζεται και κληρονομείται. Το «εδαφονόμιο» ως περιουσιακό στοιχείο φυσικού προσώπου, ήτοι το αντάλλαγμα για την απόκτηση του δικαιώματος της «επιφάνειας», δεν είναι μίσθωμα για να υπόκειται στο φόρο εισοδήματος, αλλά καταβάλλεται φόρος μεταβίβασης ακινήτου, ακόμη και στην περίπτωση που καταβληθεί τμηματικά. Δεν λήγει με καταγγελία, ούτε υπόκειται σε αναπροσαρμογές όπως το μίσθωμα. Είναι προφανές ότι, μετά από τη λήξη του συμφωνημένου χρονικού περιορισμού, επανέρχεται το ακίνητο στον κύριο του με αξία προσαυξημένη κατά την αξία των κτισμάτων και άλλων υπερκειμένων. Πέραν των προαναφερομένων συγκυριακών πλεονεκτημάτων αντιμετωπίζεται και ο υπαρκτός κίνδυνος του ξεπουλήματος της Κρητικής γης από ιδιώτες και γενικά της νησιώτικης γης. Επειδή η εφαρμογή του προτεινόμενου θεσμού παράλληλα με το ισχύον ιδιοκτησιακό καθεστώς θα προσφέρει την εναλλακτική λύση σε πολλούς ιδιοκτήτες γης να πωλούν το εμπράγματο δικαίωμα της επιφάνειας και να παρακρατούν την κυριότητα. Έτσι ώστε η επόμενη γενιά να μην στερείται πατρογονικής γης, ούτε η γη να περνάει σε ξένα χέρια αλλά ούτε να χάνουν οι Κρητικοί την υπεραξία που αυτή θα αποκτήσει σε λίγες δεκαετίες από την κάθοδο των Βορειοευρωπαίων. Με τον τρόπο αυτό θα έχει όφελος τόσο η σημερινή γενιά με την είσπραξη ανταλλάγματος για την παραχώρηση του δικαιώματος «επιφάνειας» για κάποιο χρονικό διάστημα, όσο και η επόμενη γενιά από την υπεραξία που θα έχει αποκτήσει τότε η ιδιοκτησία της. Και δεν θα συμβαίνει το ηθικά μη ανεκτό να διακρατεί η μια γενιά την ιδιοκτησία σε γη που δεν αποδίδει, προς όφελος της επόμενης, στερούμενη οφέλους από αυτήν, ούτε να την πουλά και να στερεί αυτό το όφελος από την επομένη. Και τέλος θα αποτρέψει την εμφάνιση αγοραστών ελληνικής γης που δεν στοχεύουν σε αναπτυξιακές επενδύσεις, αλλά απλώς στην τοποθέτηση κεφαλαίων για λόγους κερδοσκοπικούς ή πολιτικής σκοπιμότητας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ίσως υπάρχουν κάποιοι που να κάνουν αυτό που έκαναν οι Εβραίοι. όταν αγόραζαν Παλαιστινιακά εδάφη πολύ πριν από την ίδρυση του Ισραηλινού κράτους. Τα πλεονεκτήματα που έχει η επαναφορά του θεσμού της Επιφάνειας είναι προφανή και καίριας σημασίας, επειδή μπορεί, ως αναπτύχθηκε στα παραπάνω, να συμβάλει στην αντιμετώπιση του δημόσιου χρέους, στην επάνοδο της χώρας σε αναπτυξιακή τροχιά αλλά και στο να μην περάσει η Ελληνική γη σε ξένα χέρια.
Το πολιτικό κόστος για τη νομοθετική του θέσπιση είναι προφανώς μικρότερο από την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας. Αποτελεί μια μορφή αξιοποίησης των δημόσιων ακινήτων που ασφαλώς και η αξιωματική αντιπολίτευση δεν θα έχει λόγους να μην στηρίξει, εφόσον φυσικά παραμείνει συνεπής στην διακηρυγμένη της θέση υπέρ της αξιοποίησης της δημόσια περιουσίας.
Δημήτρης Καντηλιεράκης,dimkantilierakis@gmail.com