Ανάσταση – Επανάσταση, Evolution – Revolution και ο μεσσιανισμός της αριστεράς



Του Γιάννη Τσαμουργκέλη
Αν η επανάσταση στην δυτική φιλοσοφία της γλώσσας είναι η συνέχεια της εξέλιξης, στην ελληνική έχει μια ισχυρή μεταφυσική διάσταση. Πρόκειται για την ανάσταση μετά το τέλος. Κάτι τέτοιο δεν υπονοεί ούτε στο ελάχιστο το σεβασμό στη δυναμική της συνέχειας μιας εξελικτικής διαδικασίας μετασχηματισμού. Κάθε άλλο. Το μόνο που υπονοεί είναι ότι η αλλαγή θα έρθει μετά από ένα απλό... τέλος. Ένα φυσικό τέλος. Θα πρόκειται λοιπόν για μία διακοπή ενέργειας και την αποκατάστασή της μετά από τον «επαναστατικό» χρόνο. Και τι θα δούμε όταν ανοίξει πάλι το «φως»; Πάντως όχι αυτό που αφήσαμε. Ακόμα και εάν αυτό φιλοξενεί λαϊκές κατακτήσεις, συμμετοχικού θεσμούς, και τόσα άλλα που μπορεί να αποτελούν απαιτήσεις και οικοδομήματα αγώνων για προοδευτικές αλλαγές. Όμως, σε ποια πολιτική συμπεριφορά μπορεί να οδηγεί μια τέτοια στάση; Πως πραγματώνεται στη σφαίρα της πολιτικής μια τέτοια φιλοσοφική συνιστώσα; Μα πως αλλιώς πέρα από τη διεκδίκηση του τέλους, τον αγώνα για την επιτάχυνση του τέλους, την προσπάθεια για την αποσάθρωση του συστήματος και την επίτευξη των επαναστατικών προϋποθέσεων που είναι και οι προϋποθέσεις του τέλους. Σε μια τέτοια προοπτική κάθε προσπάθεια για τη βελτίωση του συστήματος είναι μάταια. Κάθε εκσυγχρονισμός είναι ωραιοποίηση του συστήματος και κατακριτέα πολιτική πράξη στο βαθμό που συντείνει στην απομάκρυνση του τέλους. Όλα για το τέλος λοιπόν. Και τα κακά και τα καλά. Και τα άσχημα και τα όμορφα. Αυτός είναι ο ρόλος του υποκειμένου. Του κόμματος ή της οργάνωσης και των παραφυάδων του. Του δασκάλου και των μαθητών. Του μεσσία και των αποστόλων. Οι πιστοί πρέπει να γίνουν πολλοί όχι για να κατακτήσουν και να αλλάξουν το σήμερα αλλά για να το οδηγήσουν στο τέλος του. Και την επομένη αυτού του τέλους – στη μετά την επ-ανάσταση εποχή - στην άλλη πραγματικότητα… στον παράδεισο… στο σοσιαλισμό… Θα απολαύσουμε όλοι το μέλι και το γάλα του άλλου κόσμου. Βέβαια με διάταξη και στοίχιση. Πρώτα ο μεσσίας-δάσκαλος μετά οι απόστολοί και οι μαθητές, μετά οι πιστοί και τέλος οι άλλοι (και ας ελπίσουμε να υπάρχει αρκετό μέλι και γάλα για όλους). Και που είναι η αριστερά του ανθρωπισμού, η αριστερά της δημιουργίας, του πολιτισμού, της τέχνης; Που είναι η διεκδίκηση του ωραίου και της ποιότητας; Που είναι η θεοποίηση της ζωής και της δημιουργίας σε μια κοινωνία ισότητας και ίσων ευκαιριών που πρεσβεύει ο σοσιαλισμός; Πουθενά πριν από το τέλος. Μόνο μετά από αυτό. Στην άλλη ζωή. Μετά την επ-ανάσταση. Και εάν τυχόν κάποιοι πολίτες έχουν κατακτήσει το ωραίο; Εάν κάποιοι πολίτες έχουν οικοδομήσει σχέσεις ίσων ευκαιριών, έχουν αναδείξει συμμετοχικούς θεσμούς, έχουν κάνει βήματα ή άλματα που απελευθερώνουν τον άνθρωπο από την εργασία του σε μια σχέση δημιουργίας, συλλογικότητας, ανταπόδοσης και κοινωνικής προσφοράς; Λάθος. Λάθος χρόνος, λάθος προσπάθεια. Λάθος και μάλιστα αντεπαναστατικό και επικίνδυνο καθώς συντείνει στον εξωραϊσμό του σημερινού συστήματος και απομακρύνει το τέλος. Και η εξέλιξη; Ο μετασχηματισμός; Μα τι άλλο! Ο δρόμος προς το τέλος.
Ο μεσσιανικός χαρακτήρας της φιλοσοφίας της σημερινής ευρύτερης αριστεράς στην Ελλάδα με την προσμονή της ιστορικής επαναστατικής στιγμής που θα κληθεί ο μεσσίας του κομματικού υποκειμένου να αναστήσει το μέλλον, συγκρούεται αναπόφευκτα με την ίδια την προοδευτική και ανθρωπιστική φυσιογνωμία των σοσιαλιστικών ιδεών.
Και η αριστερά που ο καθένας υπηρετεί με τις ιδέες και την συμπεριφορά του πρέπει να απαντήσει: Είναι η στάση και η συνεισφορά μας, οι προσπάθειες και οι αγώνες μας δράσεις για την επιτάχυνση της προοδευτικής εξέλιξης ή για την έλευση του τέλους – πριν την «ανάσταση»;
* Ο κ. Γιάννης Τσαμουργκέλης είναι Διδάκτωρ του Παν/μιου της Οξφόρδης, Επίκουρος Καθηγητής Διεθνούς Οικονομικής στο Παν/μιο του Αιγαίου.
Πηγή:www.capital.gr