Σχέδιο ‘Καλλικράτης’ για ΟΤΑ: Αναγκαιότητα ή σκοπιμότητα;
Γράφει ο Κων/νος Σ. Χαρτζουλάκης Γεωπόνος, τ. Πρόεδρος Δ.Σ. Κισάμου
Η πολυμορφία της ευρωπαϊκής Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχει επιβάλει λύσεις που έχουν σχέση με εθνικές, ιστορικές, πολιτικές, κοινωνικο-οικονομικές και γεωμορφολογικές συνθήκες, χωρίς να υπάρχει λύση-συνταγή για κάθε χώρα μέλος.
Η διοικητική μεταρρύθμιση με το όνομα ‘Καλλικράτης’, προβλέπει τον περιορισμό αριθμητικά της τοπικής αυτοδιοίκησης της Ελλάδας τόσο σε επίπεδο περιφερειών και νομαρχιών, όσο και σε επίπεδο πρωτοβάθμιων ΟΤΑ. Συγκεκριμένα προβλέπεται μείωση των ΟΤΑ από 1.034 σε 325.
Συγκρίνοντας λοιπόν μια τέτοια μεταρρύθμιση στη χώρα μας με το διοικητικό μοντέλο των άλλων κρατών της Ε.Ε, κυρίως ως προς το πλήθος και το μέγεθος των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ, παρατηρούμε τα εξής: Σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. βρισκόμαστε ακριβώς στο μέσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μέσος όρος πληθυσμού που αντιστοιχεί σε κάθε ΄Καποδιστριακό’ δήμο είναι 10.832 κάτοικοι. Οι περισσότερες χώρες δεν ξεπερνούν αυτό τον αριθμό, ενώ μόνο η Δανία (56.454), η Ιρλανδία (39.116), η Ολλανδία (38.280) και η Σουηδία 32.194 διαθέτουν μέσο όρο κατοίκων πολύ μεγαλύτερο, δεδομένου ότι έχουν σημαντικά μειωμένο αριθμό δήμων συγκριτικά με τις άλλες χώρες, αφού ευνοείται και από το ανάγλυφο του εδάφους.
Παρατηρώντας αναλυτικότερα τον παραπλεύρως πίνακα βλέπουμε ότι μεγάλες χώρες της Ε.Ε. όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Γερμανία έχουν πληθυσμό κάτω του μέσου όρου της Ελλάδας (10.832). Κατατασσόμαστε ουσιαστικά στην ίδια βαθμίδα ποσόστωσης με τις περισσότερες χώρες, αναλογικά με τον αριθμό των δήμων που υπάρχουν αυτή τη στιγμή. Επομένως η χώρα μας δεν διατρέχει κάποιο σοβαρό κίνδυνο με την ισχύουσα δομή τοπικής αυτοδιοίκησης στη ΕΕ και πιθανό να είναι επιζήμια για την δημοκρατική λειτουργία του θεσμού, ως ένα εκ των θεμελιωδών βάθρων της δημοκρατίας. Η μεγάλη απορία είναι λοιπόν γιατί στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε υπάρχει μια άλλη αντίληψη για το μέγεθος των ΟΤΑ, οι οποίοι λειτουργούν άψογα.
Προς τι η σπουδή να γίνουν τόσες συγχωνεύσεις, ιδιαίτερα σε δήμους βιώσιμους; Τα ψευδή στοιχεία αδικούν την αλήθεια και την προοπτική. Με βάση τον ΄Καλλικράτη’ γίνεται συρρίκνωση των 1.034 δήμων σε λιγότερους από 325 και ο μέσος όρος κατοίκων θα ανέρχεται πάνω από 31.000. Γιατί να πρέπει να γίνει ένας τέτοιος αριθμητικός περιορισμός και ταυτόχρονα υπέρ-γιγάντωση ενός αριθμού πρωτοβάθμιων ΟΤΑ, ενώ συγκριτικά με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες είμαστε κάπου στη μέση; Πως εξασφαλίζεται η ανάπτυξη με την συνένωση, λαμβάνοντας υπόψη μας ότι και τα προβλήματα προσαυξάνονται, πολλά εκ των οποίων μάλιστα, είναι αλληλο-συγκρουόμενα; Γιατί προωθείται το υδροκέφαλο μοντέλο της Αθήνας, πού όλοι έχουμε καταδικάσει, και στις πρωτεύουσες των Νομών δημιουργώντας ακόμα μεγαλύτερους ΟΤΑ αυξάνοντας τα προβλήματα τόσο σε διοικητικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο προσωπικής, άμεσης επαφής των δημοτών και των δημοκρατικά εκλεγμένων αρχών; Πώς ένας δήμος των 2.500 κατοίκων, π.χ. Σφακίων ή ακόμα και 12.000 όπως ο νέος δήμος Κισάμου θα έχει τις ίδιες δυνατότητες διεκδίκησης πόρων και παροχής υπηρεσιών με το νέο Δήμο Χανίων, με πληθυσμό το 66% του νομού; Γιατί δεν είναι πρώτη επιλογή η διαδημοτική συνεργασία στην προσπάθεια να επιτευχθεί συγκέντρωση και εξοικονόμηση πόρων, να βελτιωθεί η διαχείριση των τοπικών δημόσιων υπηρεσιών και να επιτευχθεί ένα ικανό μέγεθος για να εκτελούνται διάφορα έργα, ενώ παράλληλα να διατηρηθούν οι ΟΤΑ, με τις ελάχιστες συνενώσεις όπου απαιτούνται, όπως στην περίπτωση της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Πορτογαλίας; Έχει γίνει μελέτη για την λειτουργική μορφή οργάνωσης των νέων δήμων ώστε να αξιολογηθούν σωστά τα προσδοκώμενα οφέλη και εκτιμηθούν οι επιπτώσεις; Ή θα γίνει πρώτα το έργο και μετά η μελέτη;
Βεβαίως και δεν πρέπει να είμαστε απόλυτοι και αρνητικοί σε κάθε αλλαγή. Από την άλλη δεν πρέπει να δεχόμαστε άκριτα και άβουλα ό,τι μας επιβάλλεται στο όνομα του ‘κοινού αγαθού’. Ό,τι αλλάζει για το ‘κοινό καλό’, δεν σημαίνει ότι απαραίτητα στοχεύει σ’ αυτό.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ

Χώρες Πληθυσμός Πρωτοβάθμια (Δήμοι Κοινότητες) Μ.Ο κατοίκων ανά δήμο % δήμων με πληθυσμό < 5000 κατ.
Αυστρία 8.372.930 2.357 3.552 90
Βέλγιο 10.827.519 589 18.382 20
Τσεχία 10.512.397 6.249 1.682
Δανία 5.532.531 98 56.454
Εσθονία 1.340.415 226 5.931
Φιλανδία 5.326.314 348 13.305 50
Γαλλία 65.447.374 36.679 1.784 95
Γερμανία 81.757.600 12.141 6.734 75
Ιρλανδία 4.459.300 114 39.116
Ιταλία 60.250.535 8.100 7.438 80
Λουξεμβούργο 502.202 116 4.329
Μάλτα 416.333 68 6.122
Ολλανδία 16.499.084 431 38.280 20
Ισπανία 45.989.016 8.112 5.669 85
Σουηδία 9.336.487 290 32.194 10
Σλοβακία 5.421.937 2.891 1.875
Ελβετία 7.779.200 2.636 2.951
Πορτογαλία 10.707.924 4.548 2.354
Κύπρος 801.851 377 2.126
Ελλάδα 11.200.000 1.034 10.832